Παρέμβαση Χρ. Μαντά στη βουλή, για το σχέδιο "Αθηνά"

ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΑΝΤΑΣ: Κύριοι της Κυβέρνησης, κυρίες και κύριοι Βουλευτές, είναι φανερό ότι στο σχέδιο «Αθηνά», αλλά και στις άλλες νομοθετικές πρωτοβουλίες του Υπουργείου Παιδείας, συγκρούονται δύο φιλοσοφίες, δυο πολιτικές επιλογές και κατευθύνσεις. Αυτή η σύγκρουση αφορά βεβαίως και τη μέθοδο, τη διαδικασία, αλλά κυρίως το περιεχόμενο της περίφημης αναμόρφωσης του χάρτη της ανώτατης εκπαίδευσης στη χώρα μας.

Και ενώ δεν υπάρχει ουσιαστική απάντηση αν τα ιδρύματα θα έχουν τους στοιχειώδεις πόρους να λειτουργήσουν, αν θα υπάρξει και πώς φοιτητική μέριμνα, αν θα ανοίξει επιτέλους κάποια χαραμάδα για την πρόσληψη των εκλεγμένων – επαναλαμβάνω, των εκλεγμένων- μελών ΔΕΠ, σε ένα πανεπιστήμιο που το ανθρώπινο δυναμικό του εγκαταλείπεται, διασύρεται και εξαθλιώνεται είτε τιμωρείται με διαθεσιμότητα και απολύσεις, αν θα ανοίξει επιτέλους μια ουσιαστική συζήτηση για το περιεχόμενο σπουδών, για τα επιστημονικά πεδία, για το τι ανώτατη παιδεία θέλουμε και το τι συνολικά παιδεία θέλουμε, σε αυτό το πεδίο, λοιπόν, το Υπουργείο προωθεί το σχέδιο «Αθηνά».

Έτσι, από τη μια μεριά έχουμε τη νεοφιλελεύθερη μνημονιακή κοπτοραπτική του Υπουργείου, που με ένα συνδυασμό πελατειακών λογικών, διαλόγου των διαδρόμων και του παρασκηνίου, εκσυγχρονιστικών δήθεν μέτρων και νοικοκυρέματος «αλά ελληνικά», επιχειρεί να ανταποκριθεί στη μνημονιακή υποχρέωση που ήδη έχει υπογράψει, μείωσης των δαπανών και για την ανώτατη παιδεία, αλλά κυρίως στο άνοιγμα του χώρου για τη δράση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και συνολικότερα της ιδιωτικοποίησης στο χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης και όχι μόνο.

Το αντίπαλο σχέδιο απαντάει με ένα ριζικά διαφορετικό τρόπο στην ανάγκη αναδιαμόρφωσης του χάρτη της ανώτατης παιδείας. Θέλω να σημειώσω εδώ, ότι αυτή η ανάγκη προκύπτει και από την πρακτική που ακολουθήθηκε μέχρι τώρα από αυτούς που διαχειρίστηκαν τα πράγματα, από τις κυβερνήσεις του δικομματισμού και των μνημονίων. Δικό τους δημιούργημα είναι, άλλωστε, η σημερινή κατάσταση.

Η ανάγκη για ένα διαφορετικό σχέδιο προκύπτει, όμως, ταυτόχρονα και ως ανάγκη αναδιαμόρφωσης και αναπροσανατολισμού και λόγω των εξελίξεων στα επιστημονικά πεδία, αλλά κυρίως ως ανάγκη να απαντήσουμε στο τι παιδεία θέλουμε σε συνδυασμό με ένα νέο σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας, στον αντίποδα της νεοφιλελεύθερης μνημονιακής πολιτικής, της λιτότητας και της ύφεσης που ισοπεδώνει την κοινωνία, βυθίζει μαζικά στην ανεργία τους νέους ανθρώπους και στέλνει τα καλύτερα μυαλά μας στην ξενιτιά.

Επιχειρώντας να αποδείξω όσα παραπάνω ισχυρίζομαι, θέλω να πω τα εξής, υπό τη μορφή ερωτημάτων και διαπιστώσεων.

Κυρίες και κύριοι Βουλευτές, είναι άραγε ορθολογικό να επιχειρείτε μια τέτοια ευρύτατη αλλαγή στον χάρτη της ανώτατης παιδείας χωρίς έναν επαρκή χρονικό ορίζοντα, με ελάχιστα μεταβατικά στάδια και στη μέση του ακαδημαϊκού έτους, χωρίς καν τη γνώμη των αρμόδιων θεσμικών οργάνων και ιδρυμάτων, χωρίς εν τέλει ουσιαστική διαβούλευση; Είναι τυχαία όλα αυτά, εν μέσω της κατάστασης που έχετε δημιουργήσει με τα κολλέγια-επιχειρήσεις αλλά και εν μέσω των δηλώσεων για τη μετοχοποίηση των ιδρυμάτων ή των δηλώσεων για κάλυψη των αναγκών με τοπικά κολλέγια;

Ποια ακαδημαϊκά ή και άλλα κριτήρια ακόμα -αυτά που κι εσείς έχετε επιλέξει- και ποια μελέτη σας οδήγησε εκεί;

Θα αναφέρω μερικά παραδείγματα:

Στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων προτείνετε στο «Αθηνά 1» η Φιλοσοφική Σχολή μαζί με το Τμήμα Πλαστικών Τεχνών να γίνει Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών και Επιστημών Τέχνης και στο «Αθηνά 2» να το πάρετε πίσω και να δημιουργήσετε Σχολή Καλών Τεχνών, όπου εντάσσεται και το Τμήμα Πλαστικών Τεχνών.

Στο ΤΕΙ Ηπείρου, στο «Αθηνά 1» το Τμήμα της Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής καταργείται, ενώ στο «Αθηνά 2» μπαίνει σε μεταβατικότητα. Σύμφωνα με το μηχανογραφικό φαίνεται τελικά να διατηρείται.

Στα Ιόνια νησιά, στην πρώτη φάση, τα οκτώ τμήματα των ΤΕΙ γίνονται δύο. Στη Ζάκυνθο με το «Αθηνά 1» καταργείται το Τμήμα Τεχνολογίας Περιβάλλοντος και Οικολογίας και παραμένει το Τμήμα Προστασίας και Συντήρησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ενώ στο «Αθηνά 2» γίνεται ακριβώς το αντίστροφο. Στο τέλος δεσμεύεστε ότι θα τα διατηρήσετε και τα δύο δια της συγχωνεύσεως με δύο κατευθύνσεις.

Επίσης, υπάρχουν και πάμπολλα άλλα παραδείγματα. Μη μου πείτε, λοιπόν, ότι όλα αυτά που αναφέρω ήταν διορθώσεις ως αποτέλεσμα διαβούλευσης. Τραγέλαφος ήταν.

Η πολιτική σας, κύριε Υπουργέ, δεν θα δώσει καμιά ουσιαστική απάντηση στα προβλήματα της ανώτατης εκπαίδευσης από τη σκοπιά του δημόσιου πανεπιστημίου. Όλες οι πολιτικές που επιλέγετε και βεβαίως και το σχέδιο «Αθηνά», αφορούν το όραμά σας για το πανεπιστήμιο-επιχείρηση. Αν έστω και φραστικά συνεχίζετε να ισχυρίζεστε ότι υπερασπίζεστε το δημόσιο πανεπιστήμιο, πάρτε πίσω το σχέδιο «Αθηνά».

Εμείς, αλλά και πολλοί άλλοι αγωνιζόμαστε για την απόσυρση αυτού του σχεδίου, όχι για να μην αλλάξει τίποτε, αλλά αντίθετα για να υπάρξουν ριζικές αλλαγές: για τη δημιουργία ενός χάρτη της ανώτατης εκπαίδευσης, που θα ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις για μια συνολικά διαφορετική πορεία της χώρας, έξω από τα νεοφιλελεύθερα μνημόνια. Η στρατηγική μας και η αδιαπραγμάτευτη αξία μας είναι ότι η παιδεία είναι δικαίωμα για όλους.

Με οδηγό αυτή την πολιτική, θεωρούμε ότι χρειάζεται μια ριζική μεταρρύθμιση της παιδείας συνολικά, με στόχο ιδιαίτερα τη βαθμίδα του Λυκείου και την επανεκτίμηση των όρων πρόσβασης στην ανώτατη εκπαίδευση. Αντιμετωπίζουμε τον χώρο της ανώτατης παιδείας και έρευνας ως ενιαίο, δημόσιο χώρο.

Προτάσσουμε ως στρατηγική μας επιλογή τη στήριξη και αναβάθμιση των κοινωνικών επιστημών στον αντίποδα των νεοφιλελεύθερων επιλογών, που γίνονται διεθνώς και όχι μόνο στη χώρα μας.

Βάζουμε φρένο στη διάλυση των γνωστικών αντικειμένων. Υπερασπιζόμαστε τα τμήματα ενάντια στον απίστευτο κατακερματισμό και στην αέναη αναζήτηση-κυνήγι μέσω διαφόρων αδρά αμειβόμενων κύκλων σπουδών ολοένα νέων προσόντων.

Τέλος, αναμορφώνουμε τον χάρτη της ανώτατης παιδείας με έναν ριζικά διαφορετικό τρόπο, με ουσιαστικό και δεσμευτικό ρόλο των ιδρυμάτων και εμπλοκή όλου του ακαδημαϊκού χώρου και με οδηγό σαφή και τεκμηριωμένα ακαδημαϊκά κριτήρια, συμπεριλαμβανομένης της χωροταξικής διάστασης με την ευρύτερη έννοια, και σύνδεση με το σχέδιο για παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο.

Ευχαριστώ πολύ.

ΔΕΥΤΕΡΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΚΑΙΡΗΣ ΕΠΕΡΩΤΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΘΗΝΑ

ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΑΝΤΑΣ: Άκουσα με πολλή προσοχή τον αντίλογο του κυρίου Υπουργού σε σχέση με την επίκαιρη επερώτησή μας. Παρέθεσε διάφορους ισχυρισμούς.

Ο κεντρικός του ισχυρισμός ήταν ότι επί της ουσίας εμείς δεν προτείνουμε τίποτα. Αυτός ήταν ο κεντρικός ισχυρισμός συν το ότι είπε πως δόθηκε πολύς χρόνος, ότι εμείς παραποιούμε την αλήθεια επί του θεσμικού πλαισίου κ.λπ.

Νομίζω ότι έχει αποδειχθεί σ’ αυτήν την Αίθουσα απ’ αυτά που έχουν αποκαλυφθεί -γιατί είναι αποκαλυπτικά όσα έχουν συμβεί μέχρι τώρα- ότι δυστυχώς το Υπουργείο πέφτει από το ένα ατόπημα στο άλλο. Και τα δύο βασικά ατοπήματα είναι τα ακόλουθα. Το πρώτο είναι ότι σήμερα ήρθε ο κύριος Υπουργός να μας πει ότι έχει, ως κρατικό μυστικό ή δεν ξέρω τι άλλο, τη γνωμοδότηση της ΑΔΙΠ, που η Βουλή δεν το γνωρίζει.

Το δεύτερο ατόπημα είναι αυτή η περίφημη τροπολογία. Σας το λέμε καθαρά, για να το έχετε υπόψη σας, ότι μόλις φέρετε την τροπολογία, εμείς από την πλευρά μας θα κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν, έτσι ώστε και με αυτόν τον τρόπο να μπλοκάρουμε αυτό που ο κ. Κακλαμάνης, ο Πρόεδρος της Βουλής, χαρακτήρισε ως έγκλημα. Και δεν τον έχω ακούσει πολλές φορές να μιλάει με αυτόν τον έντονο τρόπο. Κάτι θα γνωρίζει, ίσως, περισσότερο από εμάς τους νεότερους. Κυρίως αυτό που έκανε εντύπωση είναι αυτό που είπε -και θέλω να το επαναλάβω- ότι δεν ξεκινάς από τα κεραμίδια και από τις ελίτ για να φτιάξεις ένα σύστημα, αλλά ξεκινάς με έναν ριζικά διαφορετικό τρόπο.

Προσπάθησα στην πρωτομιλία μου να πω συγκεκριμένα πράγματα, όσον αφορά τις κατευθυντήριες γραμμές των προτάσεών μας. Δεν θέλαμε –ήταν επιλογή μας αυτό- ως ΣΥΡΙΖΑ-Ενωτικό Κοινωνικό Μέτωπο να βγούμε σαν οι πάνσοφοι -δεν ξέρω κι εγώ τι- και να πούμε με λεπτομέρειες τα κριτήρια. Μήπως νομίζετε ότι είμαστε τόσο αφελείς και ότι δεν ξέρουμε ή δεν μπορούμε να κάνουμε ένα πακέτο και πέντε και δέκα και δεκαπέντε και είκοσι κριτηρίων;

Ξέρετε ποιες είναι οι δυνατότητές μας. Ή νομίζετε ότι δεν γνωρίζουν σε αυτή τη χώρα ποιες είναι οι δυνατότητες του χώρου αυτού και στην Ανώτατη Εκπαίδευση; Νομίζετε λοιπόν ότι δεν μπορούσαμε να κάνουμε ένα πακέτο πέντε, δέκα ή είκοσι κριτηρίων; Μα, δεν είναι εκεί το θέμα. Είναι προφανές, πια, ότι δεν είναι εκεί το θέμα.

Διότι, αυτό που κρύβετε κυρίως, είναι ότι ανοίγετε όχι απλώς την κερκόπορτα αλλά τα παράθυρα και τις πόρτες στην ιδιωτική επιχειρηματική πρωτοβουλία και στο χώρο της Ανώτατης Εκπαίδευσης και στην ιδιωτικοποίηση όλων των λειτουργιών του δημόσιου πανεπιστημίου. Αυτός είναι ο κύριος στόχος σας και είναι στόχος μνημονιακός και νεοφιλελεύθερος.

Ε, λοιπόν, δεν θα σας το επιτρέψουμε αυτό! Θα κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν, μέσα κι έξω από τη Βουλή, για να αντιστρέψουμε αυτήν την κατάσταση.